Новиот американски поредок официјално е мртов затоа што Кина и Русија го прекинаа движењето на САД во правец на глобалната интеграција, пишува Хал Брандс за „Блумберг“.
Дваесет и пет години по Студената војна, обидот за глобализација на меѓународниот поредок стана една од доминантните теми на американската политика.
„Целта е сите главни светски сили да се сведат во еден систем во кој сите ќе бидат задоволни, а САД и нивните вредности, како и претходно во минатото, да надвладеат“, смета Брандс.
Но, во реалноста овој проект на САД заврши во слепа улица затоа што ниту Русија ниту Кина не биле подготвени да го прифатат „либералниот светски поредок под раководство на САД“.
Ваквата ситуација го запре влијанието и ширењето на НАТО кон исток, нешто што им даде право на Москва и Пекинг да го оспорат американскиот светски поредок, што истовремено доведе до тоа и „американскиот сон“ да стане недостижен.
По Студената војна, движењето на Америка кон единствениот глобален политички и економски модел под американско водство се чинело невозможно.
Ваквата стратегија, која тогашниот државен заменик-секретар Роберт Зоелик во 2005 година ја нарече „Модел на одговорни акционери“, се темелела на две претпоставки, а и во двете Русија и Кина не можат да го издржат соочувањето со реалноста.
Првата хипотеза: Кина и Русија незапирливо се движат кон западната економија и политичкиот либерализам. Но, Владимир Путин во Русија воспоставува авторитативен модел на управување, а економската војна во Пекинг не доведе до политичка либерализација. Напротив, владејачката Комунистичка партија го искористува економскиот раст за да го консолидира својот легитимитет и да се откупи од опозицијата.
Втора хипотеза: Русија и Кина може да ги дефинираат своите интереси само како што Соединетите Американски Држави посакуваат. Проблемот е во тоа што ниту Русија ниту Кина никогаш не сакале во целост да го прифатат американскиот либерален поредок, кој би претставувал закана за нивната диктатура. Освен тоа, на нив влијаело и ширењето на НАТО кон исток, а тоа се покажа со упадот во Сојузот и со поранешната сфера на влијание на САД во Москва. Затоа не е никакво изненадување што откако Русија и Кина се засилија до тој степен да можат да се спротивстават на тој поредок, веднаш почнаа да истапуваат против истиот.
Во текот на изминатата деценија Русија почна со „сила и застрашување“ да го крои поредокот во Европа по Студената војна. Владата на Путин исто така работи на поткопување на клучните институции во либералниот поредок, НАТО и Европската Унија. Кина, од друга страна, со радост ги собира плодовите од своето вклучување во светската економија, иако со тоа истовремено ги заплашува своите соседи, од Виетнам па сè до Јапонија, и исто така го слабее американскиот сојуз во Азиско-пацифичкиот Регион.
Американските претставници се надеваат дека Москва и Пекинг ќе бидат задоволни со статус-кво ситуацијата, но и двете држави, како што проценува Томас Рајт од Институтот Брукингс, почнале да дејствуваат во класичен ревизионистички стил. Затоа времето на интеграции веќе одамна одминало.
Никој не ја гледа реалната опција на вовлекување на Русија или Кина во американскиот систем
Тоа не значи американска војна со Русија или Кина, ниту дека Америка ќе бара изолирање на една од овие две земји.
Американско-кинеската трговија е исклучително важна за растот на САД и здравјето на светската економија, а истовремено важна е и соработката меѓу Вашингтон и Москва за разрешување на меѓународните дипломатски проблеми, какви што се нуклеарното разоружување и глобалното затоплување.
Тоа значи, како што смета Брандс, САД мора да бидат поцврсти и помалку амбициозни во својот пристап на односите меѓу големите сили и на меѓународната арена. Америка мора да се откаже од идејата дека либералниот поредок во вистинско време ќе стане светски, и дека ќе бидат потребни значителни напори за зацврстување на постоечкиот ред.
На пример, ќе биде потребно значително вложување во воената индустрија за да се засили моќта на САД и да се постави како ограничувачки фактор на Истокот на Европа. Потребно е да се усогласат и кинескиот и рускиот притисок на соседи и експанзивност на Москва и Пекинг.
Во најкраток рок, заклучува Брандс, целосно интегриран свет, денеска е недостапна цел.
Успешната заштита од меѓународниот поредок, кој го изградија Соединетите Американски Држави низ годините, ќе биде сама по себе предизвик, но и достигнување.
