Откако американскиот претседател Доналд Трамп одби да го прифати поразот на изборите и да му ја честита победата на Џо Бајден, „Њујорк тајмс“ го спореди со неколку претходни современи диктатори, пред сè со Слободан Милошевиќ, Николас Мадуро и претседателот на Белорусија, Александар Лукашенко.
„Меѓу антидемократските тактики што ги усвои Трамп се и некои што честопати ги користеа лидерите како Роберт Мугабе од Зимбабве, Николас Мадуро од Венецуела и Слободан Милошевиќ од Србија – тој одбива да го признае поразот и неосновано обвинува за изборни измами. Тактиката вклучува и поткопување на довербата во демократските институции и судови, напаѓајќи ги медиумите и клеветејќи ги противниците“, пишува реномираниот весник.
Во текстот се наведува дека и Трамп, исто како и овие лидери, се плаши дека прифаќањето на поразот ќе го изложи на кривично гонење откако ќе ја напушти функцијата. Сепак, Трамп не мора да се грижи дека ќе биде обвинет за воени злосторства и геноцид, како што беше Слободан Милошевиќ, но тој се соочува со низа правни проблеми.
„Њујорк тајмс“ направи споредба и со претседателот на Белорусија, Александар Лукашенко. Трамп и неговата администрација неодамна го осудија јавно за случувањата во земјата, но сега претседателот на САД се обидува да го стори истото за што го обвини Лукашенко. Кога претседателот на Белорусија прогласи убедлива и апсолутна победа на изборите во август и го освои шестиот мандат, САД и другите западни земји го осудија „тоа што ѝ пркосеше на волјата на гласачите“.
Победата на претседателот Александар Лукашенко, државниот секретар на САД, Мајк Помпео, минатиот месец ја нарече „измама“. „Ние се спротивставуваме на фактот дека тој денес ќе биде инаугуриран. Знаеме што сакаат луѓето во Белорусија. Тие сакаат нешто поразлично“, додаде Помпео.
Само еден месец подоцна, претседателот Трамп го користи „прирачникот на Лукашенко да се приклучи во клубот на несреќни лидери кои, без оглед на тоа што ќе одлучат гласачите, самите се прогласуваат за победници на изборите“, пишува весникот.
Во овој „клуб“ според „Њујорк Тајмс“, членуваат многу повеќе диктатори, тирани и моќни луѓе, отколку лидери на „слободниот свет“ – земји кои, предводени од Вашингтон, со децении им држат предавања на другите земји дека мора да се почитуваат резултатите.
За разлика од другите автократи, Трамп учествуваше на слободни и фер демократски избори, пишува весникот. Повеќето автократи им пркосат на гласачите дури и пред воопшто да гласаат, ги исклучуваат вистинските ривали од гласањето, а во медиумите има само еднострано известување. Но, кога навистина ќе се натпреваруваат против силни конкуренти и гласовите на народот ќе бидат против нив, тие честопати го игнорираат резултатот, а своите противници ги нарекуваат предавници, криминалци и странски диверзанти, па затоа гласовите за нив ги сметаат за неважечки. Одбивајќи да ги прифати резултатите од изборите минатата недела, Трамп следи слична стратегија.
САД никогаш порано не мораа да го присилат актуелниот претседател да признае фер пораз на изборите. Но, бидејќи сега постои можност тој да биде присилен да ја напушти функцијата, Трамп ја прекина основната демократска традиција на непречена транзиција на претседателите, стои во текстот.
Иван Крастев, експерт за Источна и Централна Европа на Институтот за хумани науки во Виена, вели дека одбивањето на Трамп да се повлече може да создаде нов модел за истомислените популисти во Европа и на други места.
„Кога Трамп победи во 2016 година, лекцијата беше дека може да ѝ се верува на демократијата. Тие сега нема да веруваат во демократија и ќе сторат сè за да останат на власт. Според сценариото на Лукашенко, лидерите ќе се сложат да се одржат избори, но никогаш нема да загубат. Рускиот претседател Владимир Путин го прави ова веќе две децении“, вели Крастев.
„Дури и во воените диктатури, диктаторите често ги почитуваат изборните резултати и се повлекуваат ако ги изгубат“, додаде тој.
Фактот дека САД паднаа во толку лошо друштво предизвика бес и исмејување, не само кај политичките непријатели на Трамп, туку и кај граѓаните на земјите кои веќе долго време се навикнати да имаат лидери кои не сакаат да се повлечат. Студија од 2018 година, заснована на избори ширум светот од 1950 година, открива дека само 12 проценти од диктаторите кои се потчинуваат на избори и ги губат своите места, тивко ја напуштаат функцијата.
„Ретко се случува диктаторите да дадат оставка, но кога тоа ќе го сторат, тоа е затоа што, како Пиноче, тие имаат одржлива алтернатива, на пример, повторно да се приклучат кон војската, што им овозможува да избегнат одговорност дека ги кршеле човековите права“, се вели во студијата на Истражувачката група. „Земјата иднина“.
